Część pierwsza wpisu
Rysunki i akwarele na papierze
Zarówno rysunki, jak i obrazy malowane farbami akwarelowymi powstają na papierze. W zależności od techniki i oczekiwanego efektu stosuje się różne rodzaje papieru. Na przykład farby akwarelowe najlepiej sprawdzają się na papierze zawierającym dużą ilość bawełny i niewiele celulozy. Papiery artystyczne różnią się między sobą nie tylko składem, ale też gramaturą (czyli grubością kartki), wykończeniem (gładkim lub strukturalnym) oraz kolorem (biel, beż, szarość, czerń...).
Skoro już wspomniałam o akwarelach, powiem kilka słów o wyborze farb. Występują one w dwóch wariantach – w tubkach, jako płynne farby, oraz w postaci suchych kostek, które aktywuje się wodą. Im większa zawartość pigmentu, tym wyższa jakość farby – warto mieć to na uwadze, wybierając zestaw dla siebie. Akwarela to medium, które daje ogromną swobodę – można ją mocno rozwadniać, uzyskując delikatne, pastelowe odcienie, albo użyć tylko odrobiny wody i stworzyć obraz nasycony i intensywny. Warstwowe nakładanie kolorów pozwala też na tworzenie głębokich i niepowtarzalnych przejść tonalnych.
Jeśli chodzi o rysunki, wachlarz dostępnych mediów jest bardzo szeroki – ołówki, węgiel, kredki, markery, pastele... każda z tych technik opiera się na czymś innym. Najczęściej używe wśród artystów, są ołówki, przy których duże znaczenie ma twardość grafitu. Lekkie cienie uzyskamy dzięki ołówkom z grupy H (twardsze), a ciemniejsze i bardziej wyraziste linie – ołówkami z grupy B (miększe; im wyższa cyfra, tym ciemniejszy ślad). Przy rysunku ołówkowym istotną rolę odgrywa również gumka – nie tylko do poprawiania błędów, ale i do tworzenia świetlnych refleksów w końcowej fazie pracy.
Tworzenie techniką linorytu
Linoryt to technika graficzna, którą odkryłam stosunkowo niedawno i która bardzo mnie zafascynowała. Polega na wycinaniu wzorów w linoleum za pomocą dłut i nożyków. Fragmenty, które mają zostać czarne na końcowej grafice, muszą pozostać wypukłe, natomiast te, które mają pozostać białe – muszą zostać wydrążone.
Zaczynam od przygotowania projektu graficznego, który drukuję w odbiciu lustrzanym na papierze samoprzylepnym. Taki projekt przyklejam do kawałka linoleum – to znacznie ułatwia przeniesienie kształtów. Do rzeźbienia używam specjalnych dłut i precyzyjnego skalpela chirurgicznego, który umożliwia mi wycięcie najmniejszych szczegółów. Podczas pracy ważne jest, by nie wycinać ani za płytko (bo tusz może osadzać się tam, gdzie nie powinien), ani za głęboko (bo matryca stanie się nietrwała i może się deformować podczas odbijania). Mimo że stworzenie matrycy wymaga cierpliwości i dokładności, to daje ogrom satysfakcji – raz wykonana, pozwala na stworzenie wielu niemal identycznych odbitek.
Tworzenie odbitek graficznych z matrycy linorytowej
Proces odbijania linorytu wymaga przygotowania odpowiednich materiałów: dobrej jakości papieru, tuszu graficznego, wałka gumowego, płaskiego narzędzia do dociskania i gładkiej powierzchni (ja używam przyciętej tafli szkła).
Zaczynam od rozprowadzenia niewielkiej ilości tuszu na tafli szkła. Następnie równomiernie nakładam tusz na wałek, jeżdżąc w tę i z powrotem po tafli szkła, pilnując aby na wałku znalazła się odpowiednia ilość tuszu. Wałkiem równomiernie nanoszę tusz na wypukłe elementy matrycy, powtarzając tę czynność do momentu, aż uzyskam odpowiednią warstwę. Następnie przykładam papier do matrycy i wstępnie go dociskam, a później – przy pomocy łyżki lub kawałka gładkiego drewna – dokładnie, miejsce po miejscu, wciskam papier w linoleum. Kiedy cała powierzchnia została dobrze dociśnięta, ostrożnie odklejam papier – i gotowe! Po wyschnięciu tuszu pozostaje tylko dociąć grafikę do odpowiedniego formatu i dodać ręcznie tytuł oraz podpis.
Impregnacja gotowych prac plastycznych
Impregnacja to bardzo ważny etap – dzięki niej nasze prace będą dobrze zabezpieczone i przetrwają dłużej. W przypadku obrazów malowanych na płótnie, używa się specjalnego lakieru – werniksu. Może on mieć wykończenie matowe, satynowe lub błyszczące, co pozwala dostosować efekt do charakteru pracy. Po nałożeniu werniks tworzy bezbarwną warstwę ochronną, która zabezpiecza farby i chroni je przed promieniowaniem UV.
W przypadku prac na papierze – rysunków, akwareli i linorytów – stosuje się fiksatywę, czyli lakier w sprayu. Należy rozpylać ją równomiernie, cienkimi warstwami. Impregnacja to nie tylko sposób na ochronę przed uszkodzeniami, ale też moment, w którym kolory nabierają głębi i intensywności. Często to właśnie wtedy praca pokazuje swoje prawdziwe oblicze – ten etap bywa jednym z ulubionych momentów twórcy.
Każda z technik, których używam, ma swój unikalny charakter. Choć różnią się one sposobem tworzenia, wszystkie łączy jedno – skupienie, cierpliwość i radość z kreowania czegoś własnego. Mam nadzieję, że ten wpis pozwolił Wam lepiej zrozumieć, jak powstają moje prace, a może nawet zainspirował do sięgnięcia po własne środki wyrazu.
Życzę pięknego dnia,
Julia Chmiel z Zespołu Coś Innego
